Կան այնպիսի հեղինակներ և այնպիսի գործեր, որոնք հավանաբար երբեք չեն դադարի բեմադրել ու էկրանավորել: Յուրաքանչյուր իրապես տաղանդավոր դերասան կարող է նոր Համլետ կերտել, և ամեն տաղանդավոր ռեժիսոր բեմադրել այս պիեսը նորովի: Չմոռանանք ասել, իհարկե, որ Համլետ խաղալը և Համլետ բեմադրելը շատ շատերի երազանքն է և քչերին է հաջողվում պատվով դուրս գալ այս ՙառաջադրանքից՚:
Համլետի բեմադրությունները անհնար է հաշվել, բազմաթիվ են նաև հեռուստատեսային բեմադրությունները, Համլետ բազմիցս խաղացել են նաև կանայք, Համլետային բնավորություններով բազմաթիվ կերպարներ են ստեղծվել և շատ այլ գործեր են գրվել ու բեմադրվել Համլետի մոտիվներով: Իսկ Համլետի հիման վրա առ այսօր նկարահանվել է 10 ֆիլմ:
Առաջին ֆիլմը Ժորժ Մելյեսի կատարմամբ ֆիլմն էր` նկարահնված 1907 թվականին: 1921 թ Աստա Նիլսենի դերակատարմամբ էկրաններ բարձրացավ 2-րդ ֆիլմը: 1948թ. նկարահնվեց Համլետի դասական տարբերակը` Լոուրենս Օլիվյեի գլխավոր դերակատարմամբ, այս ֆիլմը մեծ համբավ վայելեց և բազմաթիվ մրցանակների արժանացավ: Ռեժիսոր Կոզինցևի նկարահանած Համլետում դանիացի արքայազնին մարմնավորեց Ինոկենտի Սմոկտունովսկին. նրա մարմնավորած Համլետին շատերն են համարում լավագույնը: 1990թվականին նկարահանվեց ևս մեկ համանուն ֆիլմ` Նիկոլ Ուիլյամսոնի մասնակցությամբ, որտեղ բոլոր գործողությունները տեղի են ունենում սև ֆոնի վրա:
Ֆրենկ Ձեֆիրելլիի ֆիլմը ցնցեց բոլորին իր գունեղությամբ, ձևավորմամբ ու հագուստների ճոխությամբ: Մել Գիբսոնի մեկնաբանությամբ էլ Համլետը միանգամայն նորովի ներկայացավ: 1996 թ. Քենեթ Բրենի դերակատարմամբ Համլետը տեղափոխվեց 19րդ դար, իսկ արդեն 2000 թ. Էթան հոուկը մարմնավորեց ժամանակակից Համլետին: Այս բազմաթիվ տարբերակների մեջ Համլետը չկորցրեց իր խորհրդավորությունը և յուրաքանչյուր դեպքում դիտողին յուրովի ներկայացավ: Ոմանց հարազատ է մեկ տարբերակը, ոմանց` մյուսները, մինչդեռ Շեքսպիրի պիեսը մնում է այս ամենի բարձունքում:
Ավելի քան 400-ամյա պատմություն ունի Շեքսպիրի մեկ այլ պիեսը` ՙՕթելլոն՚: Առաջին անգամ այն բեմադրվել է 1604թ. Լոնդոնի Ուայթհոլլ պալատում: Առ այսօր պիեսը չի իջնում բեմերից, բայց տարբեր ժամանակներում այն տարբեր կերպ են մեկնաբանել ու տաբեր ենթատեքստեր են տեսել պիեսում:
Օրինակ ԱՄՆ-ում հարավի և հյուսիսի միջև քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ նախագահ Ջոն Քուինսի Ադամսը այս ողբերգությունը բերում էր որպես օրինակ այն բանի, թե ինչպիսի հետևանքներ կարող է ունենալ ամուսնությունը սևամորթներիի ու սպիտակամորթների միջև: Իսկ ԽՍՀՄ-ում Օթելլոյի բեմադրությունները պետք է դիտողների մոտ խղճահարություն արթնացնեին իրենց ազատագրման համար պայքարող աֆրիկյան ժողովուրդների հանդեպ:
Մի հետաքրքիր փաստ. Օթելլոյի կերպարի համար նախատիպ է եղել իտալացի Մաուրիցիո Օթելլոն: Նրա անվան կրճատ տարբերակն է Մաուրո, ինչն իտալերեն նշանակում է նաև մավր: Հավանաբար Շեքսպիրը որոշել է, որ իր հերոսը պետք է որ միջերկրական ծովի ափին հաստատված այս ժողովրդի ներկայացուցիչ լինի: Շեքսպիրյան ՙսխալն՚ ավելի են խորացրել ռեժիսորները` Օթելլոյին դարձնելով սևամորթ, ինչպիսին և նա հանդես է գալիս առ այսօր:
Անհնար է չանդրադառնալ Շեքսպիրի մյուս սիրային ողբերգությանը: Մեծ դրամատուրգի պատանի սիրահարները համաշխարհային կինոյի ամենասիրված ու ամեահանրահայտ հերոսներն են:Կարելի է հաշվել մոտ 50 ֆիլմ` այդ թվում պիեսի էկրանավորումները, տարբերակները, նրա ֆաբուլայի հիման վրա ստեղծված այլ ֆիլմերը: Դրանք ունեն և դրամատիկ, և կատակերգական, և պարոդիական բնույթ: Սկզբում դրանք սև ու սպիտակ համր ժապավեններ էին: ՙՌոմեո և Ջուլիետ՚-ի առաջին էկրանավորումը կրկին Ժորժ Մելյեսի աշխատանքն էր(1902): Սրան հետևեցի շատ այլ ֆիլմեր, իսկ երբ հայտնագործվեց հնչյունային ֆիլմը, շեքսպիրյան հերոսները կարողացան ավելի ազատորեն դրսևորել իրենց էկրանի վրա:
1954թ. և 1966թ. ստեղծվում են ողբերգության էկրանավորված բալետային տարբերակները` Պրոկոֆևի երաժշտությամբ: 1968թ. Ձեֆիրելլին նկարահանեց ՙՌոմեո և Ջուլիետ՚-ի իր տարբերակը, որը մինչև այսօր էլ շատերը համարում են պիեսի լավագույն էկրանավորումը, այդ կարծիքին են նաև կինոքննադատները, մինչդեռ երբ ֆիլմը նոր էր էկրաններ բարձրացել, նրանք այդպես չէին կարծում, այլ ընդհակառակը, բուռն քննարկում էին մերկ տեսարանի արդարացված լինելը և հերոսների ժամանակակակից պահվածքը: Ֆիլմն արտակարգ հաջողություն ունեցավ ողջ աշխարհում և ծախսված մեկ ու կես միլիոն դոլարի փոխարեն բերեց 48 միլիոն դոլար շահույթ: Չմոռանանք նշել, որ ֆիլմի հրաշալի երաժշտության հեղինակը Նինո Ռոտան էր:
1996 թվականին Լեոնարդո ԴիԿապրիոյի և Կլեյր Դեյնսի մասնակցությամբ ստեղծվեց շեքսպիրյան պիեսի ժամանակակից էկրանավորումը: Դեպքերը տեղի են ունենում ԱՄՆ-ի հարավային նահանգներից մեկում` Վերոնա Բիչում, որտեղ միմյանց հետ մրցում են Մոնդեգոների և Կոպուլետիների ընտանիքները: Իսկ երիտասարդ զույգը ծաոթանում և սիրահարվում է դիմակավորված տոնախմբության ժամանակ: Շեքսպիրյան տեքստը, ուրախ, գրավիչ երաժշտությունը, ժամանակակից կյանքը հրաշալի միաձուլվեցին իրար, և շեքսպիրյան պիեսի այսպիսի մեկնաբանությունը շատ շահեկան դուրս եկավ` գրավելով պատանիներին ու հետաքրքրություն առաջացնելով Շեքսպիրի հանդեպ:
Այս և բազմաթիվ այլ ֆիլմերի կողքին կան նաև մի քնաի մի քանի մուլտֆիլմեր` ՙՌոմեո և Ջուլիետ՚-ի հիման վրա:
Իսկ այստեղ ահա աշխարհի ամենահրաշալի տեսարանը` երկու տարբերակով. դիտեք, համեմատեք :Ճ
Անահիտ Ալեքսանյան
0 Մեկնաբանություն: